Financieel totaalbeeld
In het financieel totaalbeeld laten we het gewijzigde totaalbeeld zien van de begroting na vaststelling van de Najaarsnota 2025. Ook staat er een overzicht van de voorgestelde wijzigingen per ambitie. Dit is uitgesplitst naar exploitatie en reservemutaties. Ook geven we inzicht in hoe de investeringen ervoor staan en welke middelen we uit gaan geven aan groot onderhoud (voorzieningen).
Exploitatie
In de najaarsnota staat een totaal aan lasten van € 1.188,3 miljoen. De baten bedragen € 983,8 miljoen. Het verschil van € 204,5 miljoen wordt gedekt door de inzet van bestemmingsreserves en de algemene vrije reserve.
(bedragen x €1 miljoen) | Lasten | Baten | Saldo lasten en baten | Toevoeging reserves | Onttrekking reserves | Mutaties reserves | Resultaat |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 Samenwerken aan Zuid-Holland | 32,1 | 0,6 | 31,5 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 31,5 |
2 Bereikbaar Zuid-Holland | 554,4 | 23,7 | 530,7 | 118,6 | 290,7 | -172,1 | 358,6 |
3 Schone energie voor iedereen | 18,1 | 7,9 | 10,2 | 0,0 | -4,1 | 4,1 | 14,3 |
4 Een welvarend Zuid-Holland | 75,7 | 8,0 | 67,7 | 7,6 | 5,2 | 2,5 | 70,2 |
5 Gezonde natuur, toekomstbestendig watersysteem en vitale landbouw | 178,5 | 36,7 | 141,8 | 3,8 | 36,1 | -32,2 | 109,6 |
6 Sterke steden en dorpen in Zuid-Holland | 61,4 | 6,0 | 55,4 | 20,0 | 10,8 | 9,2 | 64,7 |
7 Gezond en veilig Zuid-Holland | 116,7 | 15,9 | 100,7 | 11,9 | 12,1 | -0,2 | 100,6 |
- Bedrijfsvoering, Financiën en organisatie | 143,4 | 4,6 | 138,8 | 5,4 | 0,1 | 5,2 | 144,1 |
- Overzicht Algemene middelen | 8,0 | 880,5 | -872,5 | 139,4 | 160,4 | -21,0 | -893,5 |
Totaal | 1188,3 | 983,8 | 204,5 | 306,7 | 511,2 | -204,5 | 0,0 |
Totaal reserves per ambitie
Reservenaam | Toevoeging | Onttrekking | Saldo mutaties |
|---|---|---|---|
2 Bereikbaar Zuid-Holland | |||
Bereikbaarheid | 113,1 | 39,3 | 73,8 |
Egalisatiereserve beheer & onderhoud | 0,0 | 142,6 | -142,6 |
Egalisatiereserve dbo infrastructuur | 5,0 | 0,0 | 5,0 |
Mobiliteit | 0,0 | 107,7 | -107,7 |
3 Schone energie voor iedereen | |||
Egalisatiereserve lastneming subsidies | 0,0 | 0,6 | -0,6 |
Warmteleiding Warmtelinq | 0,0 | -4,7 | 4,7 |
4 Een welvarend Zuid-Holland | |||
Egalisatiereserve lastneming subsidies | 0,0 | 0,9 | -0,9 |
Groene ambities | 0,0 | 0,1 | -0,1 |
Interreg-cofinanciering EFRO | 0,0 | 1,4 | -1,4 |
Life Sciences & Health | 0,0 | 0,3 | -0,3 |
Versterking economie | 7,6 | 2,1 | 5,5 |
5 Gezonde natuur, toekomstbestendig watersysteem en vitale landbouw | |||
Beheerplannen Natura 2000 en PAS | 0,0 | 1,5 | -1,5 |
Geen lege handen voor de landbouw | 2,0 | 0,5 | 1,5 |
Groene ambities | 0,1 | 1,0 | -0,9 |
NatuurNetwerk Nederland | 0,8 | 14,7 | -13,9 |
Reserve Ontwikkelopgave natuur | 1,0 | 12,4 | -11,5 |
6 Sterke steden en dorpen in Zuid-Holland | |||
Egalisatiereserve lastneming subsidies | 0,0 | 4,2 | -4,2 |
Incidentele aanvulling middelen Subsidieregeling Wonen Zuid-Holland | 20,0 | 6,6 | 13,5 |
7 Gezond en veilig Zuid-Holland | |||
Groene ambities | 11,3 | 8,9 | 2,4 |
Meerjarenplan Bodem, ondergrond en grondwater | 0,6 | 2,9 | -2,3 |
Project duurzame ontwikkeling Zuidplaspolder | 0,0 | 0,2 | -0,2 |
- Bedrijfsvoering, Financiën en organisatie | |||
Arbeidscapaciteit | 5,4 | 0,0 | 5,4 |
Egalisatiereserve lastneming subsidies | 0,0 | 0,1 | -0,1 |
- Overzicht Algemene middelen | |||
Algemene vrije reserve | 0,0 | 112,9 | -112,9 |
Bufferreserve Weerstandscapaciteit | 19,4 | 0,0 | 19,4 |
Groene ambities | 0,0 | 8,5 | -8,5 |
Investeringsagenda 2026-2030 | 120,0 | 0,0 | 120,0 |
MIT MKB Innovatiestimulering topsectoren | 0,0 | 10,2 | -10,2 |
Ontwikkelingsperspectief Grevelingen en Volkerak-Zoom | 0,0 | 15,0 | -15,0 |
Regionale netwerken in Zuid-Holland (RNIZ) | 0,0 | 3,2 | -3,2 |
Reserve UPG 40 | 0,0 | 2,4 | -2,4 |
Restauratie & herbestemming monumenten | 0,0 | 5,4 | -5,4 |
Versterking economie | 0,0 | 2,9 | -2,9 |
Eindtotaal | 306,7 | 511,2 | -204,5 |
Mutaties in de Najaarsnota ten opzichte van de Voorjaarsnota
Onderstaande tabel laat de wijzigingen zien die in deze najaarsnota worden voorgesteld ten opzichte van de Voorjaarsnota 2025. Dit gaat om wijzigingen in de lasten en de baten, en om wijzigingen in de toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves. Het totaalsaldo in de kolom 'Saldo lasten en baten' wordt gedekt door de bestemmingsreserves en/of de algemene vrije reserve. Deze verrekening vindt ook plaats voor tussentijdse wijzigingen op het begrotingssaldo. Dat is ook de verklaring voor het totaalsaldo in de kolom 'Resultaat' dat gelijk is aan 0 .
(bedragen x €1 miljoen) | Lasten | Baten | Saldo lasten en baten | Toevoeging reserves | Onttrekking reserves | Mutaties reserves | Resultaat |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 Samenwerken aan Zuid-Holland | -0,7 | 0,0 | -0,7 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | -0,7 |
2 Bereikbaar Zuid-Holland | 3,2 | -2,4 | 5,6 | 0,0 | 6,1 | -6,1 | -0,5 |
3 Schone energie voor iedereen | -31,4 | -5,0 | -26,4 | 0,0 | -23,8 | 23,8 | -2,7 |
4 Een welvarend Zuid-Holland | -12,6 | 0,4 | -13,0 | -3,7 | -1,4 | -2,3 | -15,4 |
5 Gezonde natuur, toekomstbestendig watersysteem en vitale landbouw | -5,2 | 0,3 | -5,5 | 0,0 | -3,8 | 3,8 | -1,7 |
6 Sterke steden en dorpen in Zuid-Holland | -7,0 | 1,5 | -8,5 | 0,0 | -3,5 | 3,5 | -5,0 |
7 Gezond en veilig Zuid-Holland | -4,2 | 1,1 | -5,4 | 0,0 | -0,2 | 0,2 | -5,2 |
- Bedrijfsvoering, Financiën en organisatie | -2,7 | 1,5 | -4,2 | 5,4 | 0,0 | 5,4 | 1,2 |
- Overzicht Algemene middelen | -5,4 | 27,6 | -33,0 | 19,4 | -43,5 | 62,9 | 29,9 |
Totaal | -65,9 | 25,2 | -91,1 | 21,0 | -70,1 | 91,1 | 0,0 |
Meerjarige mutaties in de Najaarsnota ten opzichte van de Voorjaarsnota
In deze najaarsnota zijn diverse bijstellingen opgenomen met een meerjarig financieel effect. Deze bijstellingen volgen vanuit geactualiseerde planningen en verwachte bestedingsritmes en dragen bij aan een meer realistische begroting (realisatiekracht). Onderstaande tabel toont de omvang van de mutaties voor de periode tot en met 2031 voor de lasten, baten en de mutaties in de reserves.
(bedragen x €1 miljoen) | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 | 2031 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Lasten | -65,9 | 29,7 | 23,1 | 8,0 | 12,6 | 25,8 | 0,2 |
Baten | 25,2 | -5,4 | -7,8 | 9,9 | 17,4 | 55,9 | 31,9 |
Totaal lasten en baten | -91,1 | 35,1 | 30,9 | -1,9 | -4,7 | -30,2 | -31,7 |
Toevoeging reserves | 21,0 | -23,9 | -12,0 | -4,3 | 2,3 | 29,8 | 31,7 |
Onttrekking reserves | -70,1 | 11,1 | 18,9 | -6,2 | -2,5 | -0,4 | 0,0 |
Totaal reserves | 91,1 | -35,1 | -30,9 | 1,9 | 4,7 | 30,2 | 31,7 |
Resultaat | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 |
Lasten
In deze najaarsnota nemen de lasten per saldo af met € 65,9 miljoen ten opzichte van de voorjaarsnota voor het jaar 2025. Een omvangrijk deel daarvan betreft de lastneming van subsidies. Die zijn wel aangevraagd en beschikt, maar op basis van de verslaggevingsregels worden de lasten daarvan in latere jaren verantwoord. Een selectie van omvangrijke bijstellingen is hieronder opgenomen:
Verlaging van lasten
- Het realistisch ramen van de benodigde arbeidscapaciteit door toepassing van een relatieve schaalpositie van 95,7% en een ingeschatte jaarlijkse vacatureruimte van 50 fte leidt tot een verlaging van ruim € 7 miljoen. Deze lastenverlaging is verhoudingsgewijs verdeeld over de budgetten voor arbeidscapaciteit in de ambities.
- In ambitie 3 is € 24,7 miljoen aan lastneming van de totale subsidie van € 81 miljoen voor het project Warmtelinq geraamd in latere jaren.
- In ambitie 4 is ruim € 11 miljoen aan lastneming van subsidies voor diverse subsidieregelingen, zoals impuls innovatie en restauratie rijksmonumenten, geraamd in latere jaren zodat dit aansluit op de verwachte besteding van de subsidieontvangers.
- In ambitie 5 is ruim € 12 miljoen aan lastneming van subsidies en verwachte inzet van specifiek toegekende middelen geraamd in latere jaren. Dit betreft bijvoorbeeld de lastneming van subsidie watergebiedsplan Krimpenerwaard en van subsidies die worden verstrekt via het GLB/NSP. De toegekende middelen via amendementen op de voorjaarsnota worden nu geraamd in de jaren waarin die middelen naar verwachting worden ingezet.
- In ambitie 6 is ruim € 7 miljoen aan lastneming van subsidies Wonen geraamd in latere jaren, zodat dit aansluit op de verwachte besteding van de subsidieontvangers.
- In ambitie 7 is een incidentele vrijval verwerkt van € 1,9 miljoen vanuit het budget voor Omgevingsdiensten. Daarnaast wordt ruim € 3 miljoen aan lastneming van subsidies voor sport, recreatie en toerisme geraamd in latere jaren, zodat dit aansluit op de verwachte besteding van de subsidieontvangers.
- In het Overzicht Organisatie is ruim € 4 miljoen aan middelen voor de programma's Financiële processen en systemen (Versterking Financiële Functie) en Informatietransitie geraamd in latere jaren waarin die middelen worden ingezet.
Verhoging van lasten
- In de ambities zijn ook verschillende verhogingen van lasten doorgevoerd. Met name in ambitie 2 zijn enkele omvangrijke bijstellingen opgenomen, zoals de compensatie van vervoerders voor het studentenreisproduct (€ 4 miljoen), de lastneming van fietsprojecten (€ 5,6 miljoen) en de extra werkzaamheden voor beheer en onderhoud voor derden die daarvoor betalen (€ 3,3 miljoen).
- In ambitie 5 is een bijstelling opgenomen ter dekking van (deels nagekomen) kosten faunaschade (€ 6,7 miljoen).
In de jaren 2026 en verder nemen de lastenbudgetten toe, met name door de raming van lastenbudgetten uit 2025 en de inzet van middelen uit bestemmingsreserves en ontvangen Rijksmiddelen.
Baten
In deze najaarsnota nemen de baten per saldo toe met € 25,2 miljoen ten opzichte van de voorjaarsnota voor het jaar 2025. Dit betreft vooral de verwerking van de meicirculaire provinciefonds. Zo wordt in 2025 ruim € 23 miljoen aan extra middelen ontvangen in het provinciefonds met betrekking tot de afrekening van het BTW compensatiefonds 2024.
De lagere baten in 2026 en 2027 betreffen een bijstelling van de inzet van eerder ontvangen middelen voor de inrichting van Buijtenland van Rhoon. Omdat de lasten daarvan in latere jaren zijn geraamd worden ook de bijbehorende baten in latere jaren geraamd.
Vanaf 2028 nemen de baten weer toe. Jaarschijf 2030 wordt in deze najaarsnota voor het eerst toegevoegd aan de begroting (T+5 jaar) voor het provinciefonds. Dat verklaart de sterke stijging in dat jaar.
Mutaties reserves
De mutaties in de reserves volgen vanuit bijstellingen van de lasten. Daarnaast zijn de begrotingssaldi per jaar verrekend met de algemene vrije reserve.
Inzicht in investeringen
De provincie Zuid-Holland investeert jaarlijks vele miljoenen euro’s. Denk aan (vaar)wegen, fietspaden, bushaltes en andere voorzieningen voor openbaar vervoer. Maar ook aan de eigen gebouwen van de provincie zoals het provinciehuis, de steunpunten en automatisering (ict). Een groot deel van deze investeringen wordt op de balans verantwoord onder de materiële vaste activa. De provincie investeert ook in andere categorieën zoals immateriële vaste activa (waaronder kosten van onderzoek en ontwikkeling en bijdragen in activa van derden) en financiële vaste activa (waaronder kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen).
Voor dergelijke investeringen stellen Provinciale Staten een investeringskrediet vast met een budgetplafond, een afbakening van wat er moet gebeuren (scope) en een einddatum waarop het project naar verwachting gereed is. Voor veel investeringskredieten, vooral bij bereikbaarheid, geldt dat de looptijd van het krediet meerdere jaren kan zijn. Op basis van de projectplanning wordt vervolgens per investeringskrediet geraamd welke bedragen (uitgaven en inkomsten) we in welk jaar verwachten. Tijdens het project leveren verschillende rapportages informatie op over de voortgang. Op basis daarvan stellen we de ramingen van de uitgaven en inkomsten per jaarschijf bij. Hierbij worden het totaal van het kredietbudget en de vastgestelde einddatum niet overschreden. Als we verwachten dat dat laatste toch gaat gebeuren dan vindt hierover nadrukkelijk besluitvorming plaats door Provinciale Staten.
Toelichting:
Investeringsprojecten met een einddatum van 2025 worden bij jaarrekening 2025 gereed gemeld. Vanaf 2026 schrijven we daar op af. Bovenstaande grafiek laat zien welk bedrag we in 2025 naar verwachting gereed melden. Dit bedrag is gebaseerd op bijna 80 investeringsprojecten. Hierbij geldt dat die projecten vaak in de jaren hiervoor zijn gestart en dit jaar klaar zijn. De grafiek laat zien dat in deze najaarsnota de omvang van de verwachte gereed melding aan investeringen toeneemt met ongeveer € 33 miljoen ten opzichte van de voorjaarsnota. Die toename wordt verklaard in Bijlage 3 Prognose gereedmelding investeringen .
Toelichting:
Bovenstaande grafiek laat zien welk bedrag we in 2025 naar verwachting uitgeven op investeringsprojecten. Dit bedrag is gebaseerd op circa 100 investeringsprojecten. Hierbij geldt dat een groot deel pas in komende jaren klaar is. De grafiek laat zien dat in deze najaarsnota de omvang van de verwachte investeringsuitgaven nagenoeg gelijk blijft ten opzichte van de voorjaarsnota. Hoewel de netto mutatie beperkt is, vinden er zowel positieve als negatieve mutaties plaats waarvan de impact per saldo beperkt is. De bijstellingen betreffen vooral een actualisatie van de verwachte uitgaven binnen het PZI, grootschalig onderhoud van (vaar)wegen, oevers en enkele bruggen en uitgaven gerelateerd aan provinciale huisvesting.
Inzicht in voorzieningen groot onderhoud
In de voorjaarsnota zijn drie voorzieningen gevormd voor toekomstige uitgaven aan groot onderhoud:
- Voorziening groot onderhoud infrastructuur;
- Voorziening groot onderhoud vaarwegen;
- Voorziening groot onderhoud provinciale recreatiegebieden.
De voorzieningen worden jaarlijks gevuld via een storting (dotatie). In 2025 is eenmalig een extra bedrag gestort in deze voorzieningen als onderdeel van het afschaffen van de financiële gesloten systemen. De stortingen in de voorzieningen zijn begroot in de exploitatie in de ambities. De uitgaven aan groot onderhoud worden direct ten laste van de voorzieningen geboekt. Deze uitgaven zijn gebaseerd op het onderliggende meerjarenonderhoudsprogramma.
Toelichting
Bovenstaande tabel toont de raming van de uitgaven over het lopende jaar. De voorzieningen zijn ingesteld bij Voorjaarsnota 2025 als onderdeel van het afschaffen gesloten systeem. Om die reden staat er in de tabel geen vergelijk met de jaarrekening 2024 en originele begroting 2025. Het meerjarenperspectief is te vinden in de begroting 2026. In 2025 begroten we € 76,9 miljoen aan groot onderhoud dat via de voorzieningen wordt geboekt. Bij voorjaarsnota was dit begroot op € 85,9 miljoen. De bijstelling betreft een vermindering als gevolg van een andere fasering op de uitgaven op het onderhoud Infrastructuur van € 12,9 miljoen en hogere uitgaven op onderhoud vaarwegen van € 3,9 miljoen. Dit laatste is mede het gevolg van minder uitgaven op baggerwerkzaamheden (-/-€ 3,2 miljoen) maar extra uitgaven op het onderhoud van diverse bruggen en de renovatie van Sluis Den Ham (+€ 6,9 miljoen).